Marije schrijft op KOEKIE blogs over haar gezin met autisme. In dit blog vertelt ze over de scheiding tussen onwil en onmacht bij autisme.

“Als je iets niet gezegd hebt, wordt dat soms ook wel als makkelijke uitvlucht bedacht om iets voor elkaar te krijgen.”

Verkeerde inschatting

Hoe vaak gebeurt het niet dat je met je kind in een situatie zit waarbij je denkt dat hij of zij het erom doet, terwijl hij of zij weet dat het niet kan of mag en het gewoon toch doet? Of dat je iets al tig keer gezegd en uitgelegd hebt en dat het keer op keer toch niet of anders gedaan wordt dan de bedoeling is? Heb je wel eens het idee dat je kind er met de pet naar gooit wat betreft schoolwerk of andere taken? Nou, ik wel!

En weet je hoe vaak ik dan later beschaamd moet erkennen dat ik te laat opgemerkt heb dat het geen onwil maar onmacht was? Ontelbare keren! Soms lees ik dan de onmacht af van het gezicht van mijn kind, of ik haal het uit wat ze zeggen of ik concludeer het als ik nog eens over de situatie nadenk en ineens weet: oeps, ik heb het verkeerd ingeschat…

De grens tussen onwil en onmacht

Het is en blijft keer op keer zo’n lastige scheiding, de grens tussen onwil en onmacht! Want eerlijk is eerlijk, kinderen zijn ook net mensen…. Ze hebben heus wel eens geen zin om iets te doen; ze wekken de schijn vaak om voor hun gemak te kiezen in plaats van dat ze zich inspannen ergens voor. En dat ze regelmatig dingen niet begrijpen? Lekker makkelijk toch om je van de domme te houden? Zeker als ze puber zijn! Maar toch, soms ineens zie ik het of hoor ik het. Wacht even, t is echt niet om me te pesten of om hun zin te krijgen.

Boekentip:

Inklappen van alle autospiegels

Een duidelijk voorbeeld is van toen onze oudste een jochie van een jaar of 10 was. Hij liep hier in de straat met zijn handen langs alle autospiegels om ze in te klappen. Mijn man stoof naar buiten om te zeggen dat ‘ie daar absoluut mee moest stoppen en toch wist dat hij dat niet zomaar mocht doen. Zoonlief stond geschrokken te kijken, zich van geen kwaad bewust. Mijn man zei dat hij dat toch heus wel snapte dat zoiets gewoon niet gedaan mocht worden, waarop onze zoon bedremmeld zei dat we nooit gezegd hadden dat dat niet mocht! En toen viel bij mij het kwartje: we hadden dat inderdaad nooit gezegd omdat we er nooit over nagedacht hadden dat zoiets een punt zou kunnen worden. We hebben hem toen uitgelegd waarom we boos waren en waarom zoiets niet mag.

Maar dat heb je helemaal niet verteld!

Maar vanaf toen hadden we wel een uitdaging: hoeveel dingen zouden we er nog gaan komen die we niet van tevoren uitgelegd hadden omdat het voor ons de gewoonste zaak van de wereld was en  waardoor we niet nadachten om er van tevoren iets van te zeggen. Inmiddels zijn we heel wat jaren verder en hebben we bij verschillende kinderen meerdere momenten gehad waarbij we dachten dat ze dingen toch heus wel snapten. Achteraf hoorden we dan dat we dat nooit gezegd hadden, waardoor ze het dus niet zomaar snapten. Onmacht dus.

Toch is ook in dit soort situaties de scheiding tussen onwil en onmacht elke keer weer lastig te maken. Want dat je iets niet gezegd hebt, wordt vooral bij pubers, ook wel als makkelijke uitvlucht bedacht om iets voor elkaar te krijgen. En soms gaat het dan om het verschil van een woordje, maar ja, we moeten natuurlijk niet zo nauw kijken vinden ze dan.

Onwil of onmacht bij het maken van schoolwerk

Andere situaties waarbij de scheiding tussen onwil en onmacht zo lastig is, vind ik dingen die met schoolwerk te maken hebben. Plannen kan goed te maken hebben met een gebrek aan inzicht. Onmacht dus. Maar als ze het dan vertikken iets in hun agenda te zetten of zich aan een gemaakte planning te houden, komt het voor mij toch vaak neer op onwil. Er wordt hier in huis ook al jaren regelmatig gezegd dat als wij stoppen met zeuren, er ook geen problemen zijn. Lekker makkelijk toch?!

En toch zegt de coach soms: misschien heeft het te maken met overvraging of toch met een gebrek aan inzicht dat met een grote mond overschreeuwd wordt. Tja, kom er dan maar eens achter hoe het precies zit. Je komt dus best vaak situaties tegen waarin het verschil tussen onwil en onmacht lastig te merken is waardoor je dan anders reageert dan wenselijk is in de situatie en je dus op een andere golflengte zit dan je kind.

Lastig om geduldig te blijven

Extra lastig is het als ze op school een heel ander beeld van je kind hebben dan dat jij hebt. Als ze altijd aanwezig zijn, nooit de klas op stelten zetten, altijd alles in orde hebben (al dan niet omdat je er zelf veel achteraan en bovenop zit), hebben ze al gauw het idee dat het heus allemaal wel meevalt met wat je over hen vertelt en waarom je denkt of vindt dat ze begeleiding nodig hebben. Erg frustrerend vind ik dat! Net alsof je voor de lol van alles zit te verzinnen.

Ze vinden dan al snel dat je er niet zo bovenop moet zitten en dat je je kind wat meer los moet laten. Dat ze het heus zelf wel kunnen, helemaal op (in ons geval) het MBO. Het is een volwassenopleiding, dus ze moeten het toch zelf doen. Totdat dan ineens blijkt dat er weken niets gedaan is omdat er geen overzicht was in het hoe en wat van de opdracht en er op de een of andere manier geen hulp gevraagd is.

Lastig is dan, als je daar per ongeluk (maar wel gelukkig) achter komt om dan de rust te vinden om dingen uit te zoeken in plaats van alleen maar te mopperen waarom er niet eerder aan de bel getrokken is. Waarom er al die tijd wel steeds spelletjes op de computer gedaan werden. Wij reageerden dus in eerste instantie wel boos en gefrustreerd met een hoop waaroms en hoe-dans omdat we niet op tijd inzagen dat er een hoop onmacht in plaats van gemakzucht meespeelde.

Het is dan, door die lastige scheiding tussen onmacht en onwil, echt moeilijk om geduldig te blijven vinden wij!

Tips

Hoe oud of jong ze ook zijn, de scheiding tussen onwil en onmacht is soms ineens duidelijk, maar veel vaker is het een lastige scheiding! Frustrerend voor jezelf en ook voor de kinderen. Wat zou het fijn zijn als er een eenduidig antwoord zou zijn of een meetlat die je kunt gebruiken om zo te beoordelen wat wat is. Helaas is die er niet.

Tip 1. Ga af op je eigen gevoel. We zullen keer op keer af moeten gaan op ons gevoel en op ons inzicht en zullen we ook nog vele keren ernaast zitten met onze gedachten en reactie! Maar we zijn allemaal mens, we doen dingen (als het goed is) met de beste intenties en we zijn nooit te oud om te leren!

Tip 2. Zeg Sorry. Gelukkig is er wel altijd de mogelijkheid om terug te komen op de situatie en sorry te zeggen tegen je kind. Sorry dat je het verkeerd inschatte en daarbij ook uit te leggen hoe dit kwam.

Tip 3. Lees je in over de pubertijd. Het is handig om meer te weten over de pubertijd: welk gedrag komt bij autisme vandaan en wat bij de pubertijd? Dit helpt om meer begrip te hebben voor het gedrag en daardoor ook meer geduld. De online KOEKIE cursus Autisme en de Pubertijd voor ouders heeft mij geholpen om hier mee inzicht in te krijgen.

KOEKIE Autisme Poster en uitdeel kaarten voor meer kennis en begrip voor autisme! Om op te hangen op scholen, thuis, bij verenigingen, in wachtkamers of om uit te delen aan vrienden en familie

Klik hier voor meer info!

WhatsApp Coaching voor persoonlijke vragen!

Heb je na het lezen van de informatie op de website nog een persoonlijke vraag? Ik (Jonneke Koekhoven) maak graag tijd om samen dieper in te gaan op een situatie. Kijk voor meer informatie op de pagina over WhatsApp Coaching!